Straatepistemologie

Een goede Nederlandse beschrijving van straatepistemologie is te vinden in het boek van David McRaney “Hoe verander je een mening?”.

Een discord server met ook Nederlandse kanalen is hier te vinden. Op deze server kan je je eigen overtuigingen laten bevragen en ook zelf oefenen met het voeren van SE gesprekken.

Straatepistemologie.nl

Straatepistemologie (SE) is een gespreks-hulpmiddel dat mensen helpt om te reflecteren op de kwaliteit en betrouwbaarheid van hun redeneringen, op een niet confronterende manier. Hier zijn een paar stappen die kunnen helpen in een gesprek. Het is niet noodzakelijk om deze stappen allemaal toe te passen. Blijf kalm en beweeg mee met je gesprekspartner.

1. Onderwerp kiezen, toestemming vragen, SE introduceren

   • Wat is je stelling?
   • Vind je het goed als ik daar wat vragen over stel?
   • Ik wil heel graag je overtuiging in die stelling onderzoeken en de manier van redeneren daarachter.
   • Het doel is om je manier van redeneren te begrijpen en samen te onderzoeken hoe betrouwbaar die manier van redeneren is.
   • Als je wilt vind ik het prima om ook zelf die vragen te beantwoorden.
   • De benadering die ik wil toepassen in dit gesprek wordt straatepistemologie genoemd. Het doel is om te onderzoeken hoe we tot conclusies komen.

2. Het verduidelijken van de stelling. De “wat-vragen"

   • Wat bedoel je daarmee?
   • Kun je dat uitleggen, zodat ik het beter begrijp?
   • Kun je me jouw beste voorbeeld geven van hoe dat werkt?
   • Als de stelling ethisch is:
     • Vind je dat daar iets aan moet gebeuren?
     • Wat voor resultaat verwacht je daarvan?
     • Dus jij denkt dat deze [met name] acties, deze [verifieerbare] gevolgen zouden hebben?
     • Wat zijn de voor- en nadelen van deze oplossing?
   • Toetsen van het belang van nadenken over de stelling:
     • Hoe belangrijk is dit onderwerp voor jou?
     • Denk je dat mensen die het niet met jou eens zijn het mis hebben?
     • Als jouw stelling op een bepaalde manier niet klopt, wil je dat dan weten?

3. De mate van vertrouwen bepalen

   • Hoeveel vertrouwen heb je in deze stelling?
   • Op een schaal van 0 tot 100%, hoeveel vertrouwen heb je er dan in dat jouw [specifieke] stelling juist is?

4. De redenen van het vertrouwen onderzoeken. De “waarom-vragen"

   • Waarom denk je dat?
   • Waarom heb je hier zoveel vertrouwen in?
   • Wat is volgens jou de voornaamste reden van dat vertrouwen?
   • Als je die [specifieke reden] niet zou hebben, hoe zou dat jouw vertrouwen veranderen?
   • Als we al jouw redenen in een taart schema zetten hoe groot is dan ieder afzonderlijk stuk van jouw redenen?

5. Onderzoeken hoe betrouwbaar de methode is. De “hoe-vragen"

   • Socratisch onderzoek
     • Zou dit [specifieke] bewijs ons zoveel vertrouwen moeten geven?
     • Zou dezelfde redenering ook bij andere beweringen kunnen werken?
     • Kunnen onze gevoelens ons bedriegen?
     • Kan iemand ergens van overtuigd zijn als dat niet waar is?
     • Als een [specifieke] gebeurtenis plaatsvindt na een andere [specifieke] gebeurtenis, betekent dit dan altijd dat het ene het gevolg was van het andere?
     • Hoe kunnen we dit toetsen?
   • Alternatieve verklaringen aanbieden
     • Welke alternatieve verklaringen kun je bedenken?
     • Kun je erachter komen welke alternatieve verklaring het meest geloofwaardig is?
     • Als er mogelijk andere verklaringen zijn, zou je die dan willen weten?
   • De bewering controleren
     • Hoe kunnen we toetsen of het echt waar is?
     • Is het mogelijk dat je je vergist?
     • Hoe kan aangetoond worden dat je je mogelijk vergist heb?
     • Welk nieuw bewijs kan jouw vertrouwen in jouw bewering essentieel veranderen?
   • De “buitenstaander-toets"
     • Als iemand anders dezelfde [specifieke] methodes gebruikt en een andere conclusie trekt dan jij, hoe zou een buitenstaander kunnen bepalen welke bewering waarschijnlijker is?
     • Als sommige methodes kunnen leiden naar verschillende en tegengestelde conclusies, wat zegt dat dan over de betrouwbaarheid van deze methodes?
   • Welke vraag zou volgens jou belangrijk zijn om mee verder te gaan?
   • Welke vraag zou goed zijn om jezelf te stellen?

6. Feedback en terugkijken

   • Heb je interessante gedachten aan dit gesprek overgehouden?
   • Wat zou je willen zeggen over de mate van vertrouwen in je stelling na dit gesprek?
   • Vond je het een prettig gesprek?

7. Het gesprek afsluiten

   • SE gesprekken kunnen over en weer gaan. Vraag of ze deze vragen op jou willen toepassen of misschien willen weten hoe jij over het onderwerp denkt.
   • Contactgegevens en informatie uitwisselen.
   • Bedankt voor dit gesprek!

Spiekbrief als PDF

Om samen na te denken over de betekenis van waarheid, werkelijkheid en hoe we naar de wereld om ons heen kijken kunnen we de volgende stellingen gebruiken. Per bewering kunt u dan vaststellen of u helemaal mee eens bent, of helemaal mee oneens, dan wel ergens daar tussenin. Samen gaan we dan kijken welke invloed de antwoorden op onze manier van redeneren hebben.

Wat is waarheid?

1. Een bewering is waar wanneer het overeenstemt met de werkelijkheid.
2. We delen allemaal dezelfde realiteit en interpreteren die alleen anders.
3. De waarheid hangt af van de meningen en overtuigingen van mensen.
4. Mensen creëren woorden en bepalen hun betekenis.
5. Een uitspraak is waar als iedereen het ermee eens is.
6. Een sterke overtuiging, zelfs zonder actie, kan de externe realiteit veranderen.

Hoe werkt overtuiging?

7. Sommige overtuigingen mogen nooit in twijfel worden getrokken.
8. Iemand kan zeker weten dat iets waar is, maar zich toch vergissen.
9. We kunnen tevreden zijn met een test die onze bewering alleen maar kan bevestigen.
10. Als alle leden van een samenleving een bepaalde overtuiging delen, is het gerechtvaardigd die overtuiging aan te hangen.
11. Overtuigd zijn van iets dat niet waar is, voelt net als overtuigd zijn van iets dat waar is.
12. Gevoelens zijn een betrouwbare manier om de waarheid te ontdekken.

Wanneer moeten we overtuigd zijn?

13. Ergens overtuigd van zijn zonder bewijs is bewonderenswaardig.
14. Zonder een verklaring voor iets, is elk antwoord beter dan geen antwoord.
15. Het is oké om aan te nemen dat iets waar is omdat het troostend is.
16. Ik geef alle beweringen het voordeel van de twijfel als ik ze voor het eerst tegenkom.
17. Iemand is gerechtvaardigd in zijn overtuiging totdat zijn ongelijk bewezen is.
18. Het belangrijkste criterium voor mijn overtuigingen is dat ze overeenkomen met de werkelijkheid.

Wanneer moeten we van mening veranderen?

19. Ik onderzoek vaak overtuigingen die niet overeenkomen met de mijne.
20. Ik voel me comfortabel om te zeggen: “Ik weet het niet”.
21. Het is goed om erachter te komen wanneer ik me ergens in vergis.
22. Ik zal een overtuiging opgeven als ik betrouwbare informatie ontdek die dat ontkracht.
23. Hoe ongebruikelijker de bewering, hoe sterker het bewijs moet zijn.
24. Het is mogelijk dat sommige van mijn overtuigingen niet waar zijn.

Vragenlijst als PDF